S2 E13: Waarom kindertaal zo moeilijk is...

Liever lezen dan luisteren? Dat kan je hier! 

Voor jou zetten we de belangrijkste aspecten op een rijtje, in deze blog.

Voor we kunnen starten met het beantwoorden van de vraag, is het belangrijk om eerst even stil te staan bij het woord Kindertaal. 

Want wat is Kindertaal eigenlijk? 

Voor ons is het heel erg duidelijk. We voelen helemaal wat dit woord betekent. Wel merkten we dat het moeilijk is, om met woorden te omschrijven wat we precies bedoelen. 

“Kindertaal is de taal die kinderen gebruiken om ons, begeleiders, duidelijk te maken, wat ze nodig hebben om te groeien.”

Alleen dekt het woordje taal, zonder enige extra uitleg niet de volledige lading. Het gaat over veel meer dan taal of sterker nog het gaat juist NIET om taal. 

Wanneer we ‘taal’ horen, dan denken we in eerste instantie aan geschreven of gesproken taal. De dingen die we kunnen lezen, schrijven of horen. Het is ons zo ook aangeleerd. In onze maatschappij, in ons volwassen leven, is dat de manier van communiceren. 

Als we naar de ontwikkeling gaan kijken, is het zo dat we genuanceerde en verfijnde gesproken en geschreven taal, pas als allerlaatste leren. Het is dus logisch dat deze vorm van taalgebruik bij kinderen en jongeren nog volledig in ontwikkeling is. 

Wanneer we dus verwachten dat kinderen enkel in deze taal communiceren en wij dus enkel oog hebben voor deze taal:

• Dan mis je héél veel communicatie van het kind.
• Dan mis je heel veel kansen om in te spelen op de noden. 
• Dan mis je heel veel ontwikkelingsmogelijkheden…

Het klinkt nu misschien nog een beetje vaag, maar geloof ons, we gaan jullie doorheen deze blog stap voor stap laten voelen wat we bedoelen met concrete voorbeelden. 

We willen via Kindertaal terug gaan naar de kern, de fundamenten in de ontwikkeling. Een hele dag door ontvangen we signalen van kinderen.  Ze komen ons (soms letterlijk) onder de neus wrijven waar ze behoefte aan hebben. 

Alleen doen we er zo weinig mee. 

Omdat we het gevoel hebben er geen tijd voor te hebben. 

Omdat ze zoveel ‘moetjes’ zijn. Zoveel verwachtingen. 

Maar is dat ook zo? 

Wij, van Teach More denken er anders over. 

Uiteraard ervaren wij ook enorme druk en verwachtingen binnen het onderwijs, alleen denken wij dat stilstaan bij de signalen en investeren in de de fundamenten ons veel meer oplevert, dan constant brandjes blussen. 

Stel je even voor: 

“Een bepaalde leerling van je klas onderbreekt heel de tijd de les. Tijdens een rekenles moet je verschillende keren stoppen om hen bij te sturen en af te grenzen. Elke keer opnieuw moet je terug schakelen. Je verliest hier enorm veel energie aan en je merkt ook bij jezelf dat dit gedrag je begint te storen of triggeren. Niet alleen jij en die leerlingen hebben er last van, ook de andere leerlingen in de klas zijn heel vaak uit hun concentratie gehaald en moeten opnieuw schakelen.”

Kost het dan werkelijk minder tijd om gewoon door te gaan op de manier waarop je bezig bent? 

Of zou het zinvol zijn om zijn gedrag als signaal te zien? Om te kijken welke behoefte hij ons probeert duidelijk te maken? 

En zou het dan, op het einde van de rit, misschien zelfs zo kunnen zijn dat dit je minder tijd en energie gaat kosten? 

Als je benieuwd bent, naar het vervolg, lees dan nog even verder…

De visie van Teach More is, om tijd te maken om die fundamenten te leggen. 

Door de natuurlijke ontwikkeling van kinderen opnieuw te gaan volgen. 

In al onze workshops gaan we dus terug naar die natuurlijke ontwikkeling. 

“Stimuleren mag, forceren niet”, is een uitspraak die je ons regelmatig tijdens de workshops zult horen zeggen. 

Hierbij willen we niet zeggen dat je niets nieuws mag aanbrengen. Wel, dat we elke keer op zoek mag gaan naar de zone van de naaste ontwikkeling. Wat kunnen ze al,  en dan net een stapje moeilijker (en af en toe ook een stapje eenvoudiger) gaan aanbieden. 

Dit kan je niet alleen toepassen op de rekenles, maar echt op elk aspect van Kindertaal. 

Hoe dan? 

Dit kan je zien in de download die bij deze blog hoort. 

We hebben kindertaal voorgesteld als een huis. We hebben de verschillende bouwstenen benoemd, maar net zoals bij een huis kan de ene steen niet zonder de andere. We hebben daarnaast ook dat laagje cement nodig om het tot een stevig geheel te maken. Al deze metaforen gaan ook op voor Kindertaal.  

We onderscheiden in ons ‘huis’ vier grote bouwstenen. 

• motorische communicatie, 
• communicatie via gedrag, 
• verbale communicatie, 
• beeldende communicatie. 

Maar wat willen we hier nu precies mee zeggen? 

Laten we eerste even stilstaan bij de eerste bouwsteen van motorische communicatie. 

Er zijn ontzettend veel signalen die ons iets vertellen over de motorische ontwikkeling en de bijbehorende noden. De pengreep is maar een heel klein onderdeel, maar wel een duidelijk voorbeeld. De manier waarop een kind schrijft en zijn pen vasthoudt, vertelt ons ongelofelijk veel.  Over onderliggende reflexen bijvoorbeeld, over het materiaal dat we mogen aanpassen, …

Wanneer leerkrachten of therapeuten, de workshop ‘De Ontwikkelingslijn’ (van schrijfdans) komen volgen, valt vaak hun mond open. Uitspraken als ‘Waarom weten wij dat niet?!’, ‘Kan het zo simpel zijn?’, … zijn dan ook veel voorkomend. 

Maar ook via gedrag worden ons duidelijke signalen gegeven. Als we even terug gaan naar dat voorbeeld van een kind dat jou telkens onderbreekt… 

Heb je er al eens bij stilgestaan waarom dit jou zo triggert? Heb je het al eens durven omkeren? 

Wat zegt dit over jou? 

Onderbreek jij soms? Gun jij jezelf wel eens rust of ademruimte? 

Wanneer en wie onderbreek jij? 

Vaak houden kinderen ons ook een spiegel voor met hun gedrag. Zodra jij dit kan zien, merk je ook dat het gedrag bij het kind stopt. Het is overbodig geworden,…In de workshop ‘Gedrag in-zicht’ neemt Maartje je graag mee in deze bouwsteen. 

Maar niet alleen spiegelen kinderen ons iets, ook wij zijn een belangrijke spiegel voor hen.  Als leerkracht maak je een grote impact op kinderen. Ze zien jou als rolmodel en spiegelen zichzelf aan jou. Niet alleen wat je zegt is belangrijk, vooral wat je doet. 

Hoe mooi is het, dat  je als leerkracht de kans krijgt om een belangrijke impact te maken op hun ontwikkeling en zo mee bruggen te bouwen? 

Dat brengt ons ook direct bij de derde bouwsteen, verbale communicatie.

Verbale communicatie is de laatste communicatievorm, die verfijnd en genuanceerd ontwikkelt. Zowel het juist interpreteren als juist gebruiken, loopt dus vaak nog mis. 

Verbindende communicatie is een ontzettend waardevol tool, om al leerkracht in te zetten. Onder elke boodschap, zit een behoefte. Wanneer je die gaat zoeken, vind je elkaar terug. Door te observeren en benoemen wat je ziet of hoort,… geef je hen en jezelf handvaten om samen opzoek te gaan naar die onderliggende behoefte. Annelies Peeters geeft een ontzettend verrijkende themadag hierover!

De laatste en vierde bouwsteen, omschrijven wij als beeldende communicatie. 

Iedereen wordt als beelddenker geboren. Vanaf de leeftijd van vier jaar kan die voorkeur overgaan naar taal. Door de snel veranderende maatschappij, merken we ook dat veel kinderen beelddenker blijven. 

Werken met beelden is dus niet alleen voor jonge kinderen, maar ook voor oudere kinderen een waardevolle werkvorm. 

Tekeningen kunnen ervoor zorgen dat bepaalde gevoelens of ervaringen ‘taal’ krijgen. Vorm krijgen. Dat het plots duidelijk of zelfs uitgeklaard wordt. 

Je kan beeldende communicatie gericht gaan inzetten om te werken rond sociale vaardigheden of zelfs rekenvaardigheden of gewoon dingen laten ontstaan. 

Via de themadagen en jaartraining van Zinvol Tekenen, worden er concrete werkvormen aangeleerd om zelf aan de slag te gaan. Ook de workshop Woordeloos communiceren is hierin een mooie tool. 

Niet alleen tekeningen zorgen voor beelden. Ook het gebruik van picto’s, het uittekenen van een situatie, … zijn mooie ondersteuningsvormen voor kinderen. Zo kan je checken of elkaar écht begrepen hebt.  In één opslag wordt ook duidelijk waarover het gaat en dat is zo rustgevend.

In de workshop ‘Welkom in mijn klASS’, spelen we in op de verschillende diagnoses. We vertrekken vanuit de diagnose ASS, maar maken ook de link met alle aanpassingen die ook voor andere leerlingen een enorme meerwaarde kunnen zijn. En visuele ondersteuning is daar een hele belangrijke in. Zo kunnen we met één aanpassing, heel veel kinderen helpen. 

Waarom is Kindertaal dus zo moeilijk? 

Omdat we de kern van de boodschappen missen, wanneer we alleen focussen op taal. 

Omdat we onszelf vaak voorbij lopen en het gevoel hebben er geen tijd voor te hebben. 

Maar ondertussen weten jullie beter!

Het loont de moeite om Kindertaal te leren begrijpen, lezen, spreken en vertalen. Er is zoveel meer mogelijk dan we nu kunnen zien. 

Begrip voor – en kennis van Kindertaal kunnen een enorme impact maken op het mentale welzijn. Voor nu en voor later. 

We maakten daarom naast ons huis, ook een praktische download voor jullie. Neem de hem erbij en ga er vandaag nog mee aan de slag. Je gaat merken, het levert je ZOVEEL op!

De downloads krijg je toegestuurd nadat je je gegevens hebt ingevuld op www.teachmore.be/podcast13

“Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, waarom doet mijn kind zo ambetant?”

Wel, omdat ze deze taal gebruikt, om jou te laten zien dat er bij hen nog een behoefte zit,  waar we iets mee mogen doen. We mogen onder het gedrag gaan kijken en het huis van Kindertaal, kan ons daarbij helpen!

Veel plezier ermee!

Tot de volgende keer met een nieuwe prangende vraag!

PS Blijf jij al op de hoogte van onze laatste nieuwtjes via Facebook en Instagram?