S2 E12: Waarom stilzitten zo moeilijk is...

Liever lezen dan luisteren? Dat kan je hier! 

Voor jou zetten we de belangrijkste aspecten op een rijtje, in deze blog.

Niet alleen kinderen, maar ook volwassenen vinden stilzitten nog wel eens een uitdaging. 

Maar hoe komt dat eigenlijk? 

Is het inderdaad veel verslechterd tegenover vroeger? 

En nog belangrijker, wat kunnen we er aan doen? 

Om een antwoord te formuleren op de vraag, is het belangrijk om eerst een goed zicht te hebben op de vraag. 

Want was is ‘stilzitten’ eigenlijk? 

Stilzitten of flink zitten, zijn twee termen die wel eens door elkaar worden gebruikt.

Is het dan zo dat je alleen flink bent, wanneer je stilzit? 

Of is voldoende dat je zwijgt wanneer je zit? 

Met stilzitten, hebben wij het over de ‘juiste’ houding om te zitten en tot leren te komen. Benen naar beneden, hoofd en romp opgericht, zonder extra steun van de bank of handen. Stilzitten is een uitdagende vaardigheid. Het is zelfs de moeilijkste variant van zitten. Je kan het vergelijken met traag fietsen. Om traag te kunnen fietsen, moeten alle vaardigheden beheerst zijn én moet ook het evenwicht goed zijn. Beginnende fietsers omzeilen dit eerst nog even, door hun tempo te verhogen. 

Door hun tempo te verhogen, zorgen ze ervoor dat ze hun evenwicht en andere uitdagende vaardigheden nog even kunnen omzeilen, tot ze het fietsen echt eigen hebben gemaakt. Het wiebelen op de stoel, kan je dus perfect vergelijken met de fase waarin kinderen snel fietsen. 

En als je in je klas gaat kijken, zeker in een eerste leerjaar, dan merk dat er bij veel kinderen nog heel wat afgewiebeld wordt en dat er ook nog heel wat bijzondere zithoudingen te ontdekken vallen. 

We maakten bij deze blog een ‘zithoudingenbingo’, als  ludieke observatietool. Zo kan je in kaart brengen welke zithoudingen er nog verschijnen in jouw klasgroep én wat deze jou komen vertellen. 

Want het mag duidelijk zijn, dat kinderen niet meer kunnen stilzitten, is echt wel opvallend. 

Wel, inderdaad. Er zijn heel wat dingen in onze huidige maatschappij veranderd, waardoor we dit merken in de zithouding bij kinderen (en volwassenen). 

Als eerste, mogen we terug gaan naar het geboorteproces. Om verschillende redenen, merken we heel wat aanpassingen en verschuivingen in de manier waarop baby’s geboren worden (keizersnede, epidurale, inleiden, inzetten van hulpmiddelen,…).  Tijdens een ‘natuurlijke’ bevalling, worden de  primaire reflexen tot op de top gedreven en dat hebben we nodig om ervoor te zorgen dat ze niet meer in de weg zitten voor onze verdere ontwikkeling. 

In de babytijd en de peutertijd, zit er ook veel minder beweging. We komen kinderen tegen die heel vaak in een maxi cosi, babysit (wippertje) of kinderstoel hebben gezeten en daardoor minder tijd op de buik hebben doorgemaakt. Net die vrije beweging, zorgt ervoor dat kinderen alle primaire reflexen kunnen doormaken en in hun bewegingspatroon kunnen integreren. Zo kunnen er posturale reflexen in de plaats komen.  

En die verschuiving op vlak van beweging zijn we ook de volgende leeftijdsfase opnieuw. Klimmen, klauteren, ontdekken, vrij spelen en bewegen, het is allemaal heel erg belangrijk in onze motorische (en algehele, maar daarover later meer) ontwikkeling. Alleen is daar steeds minder tijd en ruimte voor. 

We zien in het eerste leerjaar niet kunnen stilzitten vaak als struikelblok, maar het niet beheersen van deze vaardigheden, heeft dus al veel vroeger zijn wortels. 

Wanneer we dus in een kleuterklas(maar ook later in de lagere school) gaan  bewegen, werken we dus aan de vaardigheid stilzitten. Het lijkt tegenstrijdig, maar om ervoor te zorgen dat kinderen kunnen stilzitten, moeten we ze veel en gericht laten bewegen. 

Alle beweging is uiteraard goed, maar als je weet dat je ze ook gericht kan inzetten, dan zou het zonde zijn om daar geen gebruik van te maken. 

Tijdens bewegingstussendoortjes, activeren we de hersenschors, die we nodig hebben om te kunnen leren. 

Over bewegingstussendoortjes bestaan nog veel misvattingen. We krijgen vaak te horen dat kinderen heel druk worden van bewegingstussendoortjes. Maar uit wetenschappelijk onderzoek, weten we dat dit niet aan het bewegen zelf ligt. Integendeel. Door te bewegen wordt zoals net verteld werd, de hersenschors geactiveerd. Dit zorgt voor remming en gerichte aandacht én heeft een positief effect op het ontwikkelen van de executieve functies. Wel is het belangrijk om duidelijke afspraak en een vaste structuur te hanteren wanneer we gaan bewegen, zodat we actiever en meer gefocust aan het werk kunnen gaan. 

De zenuwbanen die we gebruiken bij de rekenles, zijn dezelfde als de banen die we gebruiken bij beweging. Het is wel belangrijk dat de bewegingsactiviteit aan een aantal voorwaarden voldoet, nl. ze dient nieuw en uitdagend te zijn en mag ook moeite kosten.  En zoals we hierboven al kort vermeld hebben, ook de executieve functies worden ontwikkeld door beweging. Door te veel stil te zitten, kan de deelvaardigheid ‘impulscontrole’ ook veel te weinig geoefend worden om te kunnen ontwikkelen en finetunen. 

De quote ‘beweging is de poort tot leren’ is dus wel degelijk onderbouwd!

Kinderen die niet flink stilzitten, op hun knieën zitten of hun benen rond de stoelpoot strengel doen niet moeilijk, ze hebben het moeilijk. Het gedrag of de manier waarop ze zitten, is hun strategie om zo goed mogelijk tegemoet te komen aan onze vraag.  Het is hun Kindertaal, om ons duidelijk te maken dat ze iets anders nodig hebben, om verder te kunnen ontwikkelen. 

Een pictogram op de bank kleven met ‘zit recht’, gaat hen niet de nodige handvaten geven om hun houding blijvend aan te passen. Gericht gaan bewegen wel! We gaan dus een stapje terug, naar de fundamenten (reflexen) om van daaruit op te bouwen.

 Dus om kort samen te vatten: 

Waarom is stilzitten, zo’n grote uitdaging? 

Omdat alle primaire reflexen nog niet geïntegreerd zijn én omdat stilzitten de moeilijkste versie van zitten is. 

Wil je graag aan de slag gaan met dit thema in jouw klas? Download dat de zithoudingenbingo die bij deze blog hoort en ontdek hoe het in jouw klas gesteld is op vlak van zithoudingen. 

Veel plezier ermee!

Tot de volgende keer met een nieuwe prangende vraag!

PS Blijf jij al op de hoogte van onze laatste nieuwtjes via Facebook en Instagram?